Breken en delen

Onder de titel “Geef ons heden ons dagelijks brood” schrijft Ben Piepers namens het team van pastores in het parochieblad van september een uitvoerig artikel. Hij beoogt enige verheldering te brengen in de vragen die rijzen wanneer in de liturgie naast het eucharistisch brood (communie) soms Turks brood, stokbrood, of thuis gebakken brood wordt gedeeld.

Noem het toeval dat bijna tegelijk met het op uw deurmat vallen van het parochieblad, de Nederlandse Dominicanen een brochure het licht laten zien, voor informatie waarover  ik u verwijs naar elders in dit blad als ook naar onze website www.rkkerkbennekom.nl.  De aanleiding voor zowel Piepers als voor de dominicanen om hun geschriften te publiceren is gelegen in het probleem waarvoor zowel wij als de Kerk ons gesteld zien door het reeds vanaf de zeventiger jaren ontstane en steeds toenemende priestertekort. Ik mag dat hier als genoegzaam bekend veronderstellen.

De uitkomst van beider artikel c.q. brochure is geheel verschillend. Het artikel van Piepers komt er uiteindelijk op uit dat ook al breken en delen wij Turks e.d. brood  en wijn (of druivensap)  in een alternatieve viering zoals bijvoorbeeld een agapè viering, we dan geen eucharistie vieren. Het gebruik van Turks e.d. brood en druivensap garanderen dat hierin geen verwarring kan ontstaan. Het is echter van veel betekenis dat Piepers ons laat zien dat we in andere vieringen dan de kerkelijk voorgeschreven eucharistieviering toch ook het sacramentele teken van verbondenheid kunnen ervaren. Is dat een andere verbondenheid dan de verbondenheid in “de viering van de maaltijd van de Heer”, waarover Paulus schrijft in zijn eerste brief aan de Korintiërs (11,17-34)? Paulus verwijt de Korintiërs dat ze wel samenkomen maar niet de maaltijd van de Heer vieren. Want wat zij meebrengen eten ze zelf op – je honger kun je thuis wel stillen – maar jullie moeten delen, zegt hij, met de armen. En jullie moeten samen de wijn drinken – zodat niet de een dronken wordt en de ander dorst lijdt – zoals Jezus ons dat vroeg en ons aanreikte als teken van een verbond en om te gedenken dat Hij zijn bloed voor ons offerde. Om de maaltijd van de Heer in deze zin te vieren komen jullie bijeen. Niet om jezelf maar om de ander ter wille van Jezus die de Christus is. Het is de intentie waarmee we samenkomen die de eucharistie maakt. Die conclusie trekt Piepers niet.

In de loop van de geschiedenis is er een kerkorde gegroeid die “in feite dát [kan] gaan tegenspreken en verhinderen wat zij in vroegere tijden juist veilig heeft willen stellen: de opbouw van een christelijke gemeenschap. Het is de vraag of en in hoeverre vormen en voorschriften die destijds begrijpelijk en zinnig en dus reëel waren, in onze tijd nóg zinvol en reëel, wellicht contra productief zijn”, schrijven de dominicanen in hun brochure. Zij denken daarbij met name aan het verplichte celibaat voor de priesters en het uitsluiten van de vrouw van het priesterambt.

De dominicanen pleiten er met klem voor “dat onze kerkelijke gemeenten, de parochies, in de huidige noodsituatie van het tekort aan gewijde celibataire priesters creatief de theologisch verantwoorde vrijheid nemen – en krijgen – om uit hun midden hun eigen voorganger resp. team van voorgangers te kiezen”.  Zij beogen niet buiten de Kerk te treden.
In hun visie van ‘kerk-zijn’ komt aan het ‘volk Gods’ een voorrangspositie toe boven de hiërarchie. Een visie die tijdens het Tweede Vaticaans Concilie uitdrukkelijk is uitgesproken, En hierop gronden de dominicanen  hun verwachting dat de bisschop de keuze van de parochies in goed overleg door zijn handoplegging zal bevestigen. “Mocht de bisschop de wijding of inordening weigeren op grond van argumenten die niet het wezen van de eucharistie raken, zoals de celibaatsverplichting, dan mogen de parochies erop vertrouwen, dat zij toch echt en waarachtig eucharistie vieren wanneer zij biddend brood en wijn delen”.

En hiermee ben ik weer terug bij Piepers. Wij gebruiken een andere vorm dan de kerkelijk voorgeschreven eucharistie om brood en wijn te delen. Naar mijn mening is er geen reden daarbij verder van de symbolen af te wijken dan de oudste bronnen van traditie ons aanreiken: brood en wijn. Geen druivensap of iets dergelijks en liefst geen Turks brood, maar bijvoorbeeld matses, ongedesemd, zoals het brood van de eerste christenen.

Timo Harmsen,  14 september 2007