Een zeventigtal deelnemers waren ondanks de kou en het slechte weer gekomen naar de lang te voren aangekondigde studieavond over het thema “Hoe blijven wij kerk in onze lokale geloofsgemeenschap”. Niet alleen mensen uit onze eigen lokale geloofsgemeenschap, ook tientallen mensen uit Wageningen, Doorwerth, Oosterbeek, Ede, Veenendaal.
Dat het een studieavond was kwam volledig tot zijn recht door het heldere en tevens voorzichtige betoog van pater Lascaris en de vele vragen uit de deelnemers. Uit hun vragen kan de tendens worden opgetekend dat zij een bevrijding zoeken uit de knellende regels van de officiële kerk. Op de voor de avond als thema gestelde vraag zei Lascaris geen antwoord te kunnen geven. De enige die het weet bent u zelf, zei hij, niet nu, maar al gaande. Wat hij wel kon doen was ons een beetje kracht geven, empowerment, en ook een beetje ‘macht’ om het goede argument te hebben voor onze eigen oriëntatie en visie op kerk zijn. Laten we het woord ‘empowerment’ goed verstaan: het mondig maken → het leren opkomen voor je zelf → het lot in eigen handen nemen (van Dale). Wat niet betekent dat we ons moeten isoleren. Niet alleen niet van de kerk, maar ook niet van ons zelf.
Het toeval – maar wat is toeval – wilde dat het die dag de feestdag van de apostel Andreas was, de naamdag dus van pater André Lascaris. Mooi, zei hij, om op de naamdag van een apostel te kunnen spreken over eucharistie en over kerk en ambt. Andreas is een Griekse naam en betekent de moedige. Andreas en Philippus waren de enigen van de twaalf met een Griekse naam. Als om alvast een opening naar buiten te geven, naar de wereld voor wie de boodschap van Jezus bestemd is.
We zijn een eucharistische kerk. Eucharistie en kerk zijn met elkaar verbonden. Het probleem is dat van die eucharistische kerk in onze concrete situatie niet veel terecht komt, omdat we niet genoeg ambtsdragers hebben. Daardoor dreigen we de eucharistie te verliezen. De vraag hoe blijven we kerk mondt uit in de vraag hoe kunnen we eucharistie blijven vieren. Een zorg voor ons in onze lokale geloofsgemeenschap en ook een zorg voor de kerk en een zorg voor de bisschop.
Uitvoerig schilderde Lascaris ons het ontstaan van en de ontwikkeling in het denken over de eucharistie, over hoe Jezus daarin onder ons aanwezig is, maar vooral de rijkdom van de eucharistie die ook de rijkdom van de kerk is. De jonge kerk die bijeenkwam om eucharistie te vieren, liet zich inspireren door de verhalen over de broodvermenigvuldiging en de bruiloft van Kana. En het is heel goed mogelijk dat van daaruit het verhaal van het laatste avondmaal is ontstaan en verrijkt.
Als we eucharistie vieren ligt heel het levensverhaal van Jezus op tafel en alles wat Hij vertegenwoordigt, Zijn kracht tot onvoorwaardelijke vergeving, Zijn levenskracht, die ons dient tot vergeving van zonden. Wij vieren dat God Hem vasthield in de dood, dat Hij de dood inging en weer opstond uit de dood. In de viering is Jezus als de Verrezene aanwezig.
De eucharistie is geen magisch gebeuren waarin de nadruk ligt op het brood en de wijn en waarin de rol van de priester zo belangrijk wordt gevonden.
In ons verstaan van de eucharistie gaat het om het vieren van de gezamenlijke maaltijd als onze manier om God dank te brengen. Zoals reeds gezegd, de kerk is een eucharistische kerk, een geloofsgemeenschap die eucharistie viert en niet alleen viert, maar dat vieren ook uitdraagt, uitvoert in de wereld, waarin we geroepen zijn om elkaar te dienen.
En dan het ambt. Hoe is het ontstaan? Uit de leiding van, het voorgaan in de samenkomsten in de jonge kerk; degene die zijn huis voor de samenkomst ter beschikking stelde, of de oudste, toen zich meer en meer een organisatie ging aftekenen. Daar had men eigentijdse woorden voor, woorden uit het dagelijkse leven: presbyter, oudste, waar ons woord priester vandaan komt; diaken, dienaar, om te zorgen voor de sociale noden in de gemeenschap. Mannen, maar, zoals we in de schriften kunnen lezen ook vrouwen. En later, als er meer kerken, geloofsgemeenschappen, zijn ontstaan, de opzichter, episkopos, waarin we ons ‘bisschop’ herkennen.
De functies van pastoors, priesters, bisschoppen zijn door de eeuwen heen steeds veranderd. Maar de bisschop van Hippo in de 5e eeuw (Augustinus) was natuurlijk een heel andere dan de functie van de huidige bisschop van Utrecht. Tóen eigenlijk niet veel meer dan wat nu een pastoor is. Nu een ‘opzichter’ over een heel diocees.
Bij de kerkvaders was Christus de ware gastheer in de eucharistie en niet de voorganger. Maar later is dat als het ware omgedraaid en zei men dat de voorganger in naam van Christus de gastheer was. Dat heeft geleid tot wat wij tegenwoordig hebben, een klerikale kerk, waarin de priester de eucharistie viert en niet de geloofsgemeenschap.
En zo komen we bij de slotvraag. Hoe blijven wij geloofsgemeenschap, d.i. eucharistie vieren, als er geen priesters zijn? Moeten we daarin onze eigen weg gaan, zoals elders wel gedaan wordt? Een tussenoplossing uit nood geboren. De eigenlijke oplossing ligt daarin dat wij ons, maar ook de bisschoppen zich bezinnen en zorgen dat mensen eucharistie kunnen blijven vieren. De vragen die de deelnemers in het tweede deel van de avond stelden gingen nu juist daarover. Eucharistie kunnen blijven vieren in onze lokale geloofsgemeenschappen, dat houdt ons bezig. Ook onze pastoor was aanwezig en mengde zich in de discussie. Wij hopen dat hij zich wil scharen in onze bezinning. In een volgend artikel zullen we nader verslag doen van de vragen en de gevoerde discussie.
Tot slot. De hele avond is op CD opgenomen. Aan de hand daarvan wordt een volledig verslag gemaakt, wat enige tijd vergt. Wie een geautoriseerd verslag wil ontvangen kan zich opgeven, bij voorkeur per e-mail aan: timoharmsen@planet.nl.
Leave A Comment
You must be logged in to post a comment.