We gaan ‘ad limina

We gaan ‘ad limina’[1])

Er vallen dezer dagen een paar dingen samen die ik, om het verband dat ze met elkaar hebben,  onder uw aandacht wil brengen, voor zover ze aan uw aandacht mochten zijn ontsnapt.
– Op 25 oktober 2013 schrijft bisschop, Willem kardinaal Eijk, een brief aan de priesters, diakens en pastoraal werk(st)ers van het aartsbisdom Utrecht,  en via dezen ook aan ons, over ‘Geloof in tijden van kerksluiting’[2]);
– Op 25 november 2013 maken de Nederlandse bisschoppen hun ‘Ad Limina Rapport’ openbaar waarmee ze, ter gelegenheid van hun bezoek van 2 – 7 december aan de paus,  aan hem verslag uitbrengen van de situatie in de Nederlandse Kerkprovincie[3]);
– Op 26 november 2013 schrijft de paus zijn eerste pauselijke brief – ‘Apostolische exhortatio’ –die de titel draagt “Evangelii Gaudium”,’ de vreugde van het evangelie’,  aan alle christenen wereldwijd. Deze pauselijke brief  is een oproep tot de christelijke geloofsgemeenschap en staat in belangrijkheid maar net onder een encycliek, in die zin dat hij leerstellig van aard is, maar niet wetgevend.[4])

De documenten tonen twee verschillende kerken. De gesloten kerk van kardinaal Eijk en de naar de hele wereld geopende kerk van paus Franciscus. Als u dit leest hebben onze bisschoppen en de paus elkaar gesproken en we mogen hopen dat de bisschoppen over de drempel van hun gesloten huis naar buiten stappen.

De brief van de bisschop gaat over de noodzaak van kerksluitingen omdat de meeste parochies niet meer het aantal gelovigen en de financiële middelen hebben om hun kerkgebouwen open te houden. Er zijn inmiddels al veel kerken gesloten en het is allang duidelijk dat het de bisschop er alleen maar om gaat voldoende geld te hebben om per parochie één kerk te hebben,  waar de ene pastoor, die nog beschikbaar is, het vieren van een wekelijkse eucharistie kan garanderen; om  uit de verkoopopbrengst van kerken zoveel vermogen te vergaren dat die ene kerk, het zogenaamde eucharistisch centrum, desnoods ook zonder gelovigen in stand kan worden gehouden.

Maar de kerk is meer dan het huis om er de mis te doen. Het is op de eerste plaats het huis waar de lokale gelovige gemeenschap haar saamhorigheid viert. Gemeenschap zijn is de bestaansvoorwaarde voor de kerk, die zich uiteindelijk lokaal manifesteert. Het is daarom dat het sluiten van de kerk de mensen zo’n pijn doet. De bisschop schrijft zelf dat ‘het sluiten van het eigen kerkgebouw voelt als een amputatie, alsof het hart uit de geloofsgemeenschap wordt weggerukt’. Precies,  als je het hart amputeert sterft het lichaam. Maar voor dat hart, het gemeenschapsgevoel, heeft de bisschop niet veel waardering. Ziet het zelfs als een barrière om ’s zondags  in een naburige kerk naar de mis te gaan. En dat doen de mensen niet; zich laten dwingen door regels en een leiderschap, waardoor ze zich niet geïnspireerd en uitgenodigd voelen.

Hoe anders is de toon van de apostolische brief van Franciscus.[5]) Voor zover we van het document  al kennis hebben kunnen nemen, stelt paus Franciscus niet de regels centraal, maar de manier van leven. De aandacht voor elkaar in het bijzonder voor de armen in de wereld. En de deuren van de kerk moeten open, het werk moet vooral buiten gebeuren. Van deze uitgangspunten heeft Franciscus sedert zijn uitverkiezing tot paus al herhaaldelijk blijk gegeven.

Het ‘Ad Limina Rapport’ lezend,- waarin overigens geen gewag wordt gemaakt van het hevige georganiseerde verzet van meer dan honderd geloofsgemeenschappen  in de bisdommen Utrecht en Den Bosch  tegen fusies van parochies en kerksluitingen, noch van het ontstaan van zelfstandige geloofsgemeenschappen buiten verantwoordelijkheid van de bisschoppen, –  kan  het haast niet anders dan dat de bisschoppen verrast zullen worden. In de bekende beleefd diplomatieke bewoordingen van de kerk zal dat niet naar buiten blijken. Ik hoop en bid dat het resultaat ook ons zal verrassen.

Lees de genoemde documenten vooral ook zelf en vorm u een eigen oordeel.

Timo Harmsen,  29 november 2013

 

 

[1]) Limen, mv limina betekent drempel

[2]) http://www.ztitusbrandsmaparochie.nl/index.php/nieuws/225-geloof-in-tijden-van-kerksluiting

[3]) http://www.rkkerk.nl/media/www_inter-ned_nl/persberichtenbijlagen/persberichtenfotos/ad%20limina%20apostolorum%20december%202013%20algemeen%20rapport%20van%20de%20nederlandse%20bisschoppenconferentie.pdf

[4]) http://www.rkkerk.nl/asp/invado.asp?t=show&id=2187  En ga vanaf hier desgewenst naar de volledige tekst van de pauselijke brief.

[5]) http://www.katholiek.nl/commentaar/evangelii-gaudium-de-vreugde-van-paus-franciscus/